Plastic flesjes water zijn wereldwijd enorm populair. We nemen ze mee tijdens het sporten, in de trein, op vakantie of als we een dagje naar het strand of de dierentuin gaan. Maar wist je dat in plastic flesjes water een schokkende hoeveelheid micro- en nanoplastics zit? En dit plastic afval, waaronder polypropyleen, nylon en polyethyleentereftalaat (PET), komt via het water in je lichaam terecht. En dat geldt ook voor hervulbare plastic flessen of plastic bekertjes.
Overal zijn ze wel te krijgen: plastic flesjes water. Of je nu voor het bomvolle schap in de supermarkt staat, een willekeurige tankstation binnenloopt of op het treinperron naar de dichtstbijzijnde kiosk gaat. Ze verkopen allemaal plastic flesjes water. En dat zou een goed teken moeten zijn, want water moet te allen tijde makkelijk verkrijgbaar zijn. Water is immers uitermate belangrijk voor ons lichaam. Des te zorgwekkender is het dan ook dat juist in deze plastic flesjes water enorm veel microplastics zitten, zo blijkt uit een grootschalig onderzoek van Orb Media bij 11 toonaangevende merken. Ook het onderzoek van de NIH – dat de resultaten in januari 2024 openbaar maakte – toont dit aan. Zelfs de WHO heeft hier onlangs aandacht aan besteed.
Onderzoek naar microplastics in flesjes water
Bovengenoemde onderzoeken werden uitgevoerd op water afkomstig uit plastic flesjes. Orb Media nam meer dan 250 verschillende flesjes van 11 verschillende groter merken onder de loep, terwijl het NIH met flessen water van drie populaire merken aan de slag ging. Om een goed beeld te krijgen, verzamelde Orb plastic flesjes water op 19 locaties, in negen verschillende landen, op vijf continenten. Het door het NIH ondersteunde onderzoek, onder leiding van Drs. Wei Min en Beizhan Yan van de Columbia University, gebruikten de SRS-benadering om micro- en nanoplastics in water op te sporen. In tegenstelling tot veel andere methoden, is SRS-microscopie niet afhankelijk van het labelen van specifieke moleculen om ze te vinden. Deze techniek kan microdeeltjes kleiner dan 1 μm (micrometer) detecteren. Om het in context te plaatsen: een menselijke haar heeft een diameter van ongeveer 70 tot 100 micrometer, dus 1 μm is ongeveer 70 tot 100 keer kleiner dan een menselijke haar.
Micro- en nanoplastic in jouw flesje water
De resultaten van de onderzoeken naar micro- en nanoplastics in flesjes water zijn ronduit schokkend. Alleen al van de plastics met een grootte van 0,10 millimeter (100 micron) werden er gemiddeld 10,4 per liter water gevonden door de State University of New York (SUNY), die het onderzoek voor Orb Media uitvoerde. Deze deeltjes werden bevestigd als plastic met behulp van een industriestandaard infraroodmicroscoop. “De tests lieten ook een veel groter aantal nog kleinere deeltjes zien waarvan onderzoekers zeiden dat het waarschijnlijk ook plastic is. Het wereldwijde gemiddelde voor deze deeltjes was 314,6 per liter”, zo schrijft Orb Media op haar website. De onderzoekers vonden nauwelijks plasticvrij water in de flesjes. “In 93 procent van de monsters vonden we plastic.”
Maar de onderzoekresultaten van het NIH, die haar studie enkele jaren later uitvoerde dan Orb Media, zijn nog veel ernstiger met het oog op schade voor de gezondheid. Doordat zij gebruikmaakten van de SRS-benadering, konden zij nog veel meer micro- en nanoplastics opsporen in het water van de plastic flesjes. “De onderzoekers ontdekten dat een liter flessenwater gemiddeld ongeveer 240.000 kleine stukjes plastic bevatte. Ongeveer 90% van deze plastic fragmenten waren nanoplastics. Dit totaal was 10 tot 100 keer meer plastic deeltjes dan in eerdere studies, die zich vooral richtten op grotere microplastics”, zo staat te lezen.
Welk soort plastic komt er in ons lichaam?
Door het drinken van water uit plastic flesjes, maar ook uit hervulbare flessen of bekertjes van plastic, krijgen we dus onbewust plastic in ons lichaam. Maar over wat voor een soort plastic hebben we het dan? “Polypropyleen, gebruikt in flessendoppen, vormde 54 procent van die grotere deeltjes. Nylon was 16 procent. PET, gebruikt in flessen, was zes procent”, zo laat Orb Media weten.
Bij het NIH zeggen ze het volgende: “Het water bevatte deeltjes van alle zeven soorten plastic. Het meest voorkomende was polyamide, een soort nylon dat vaak wordt gebruikt om water te filteren en te zuiveren. Er werd ook een overvloed aan polyethyleentereftalaat (PET) aangetroffen. Dit was te verwachten, aangezien PET wordt gebruikt om flessen voor water, frisdrank en veel andere dranken en voedingsmiddelen te maken. Andere geïdentificeerde plastics waren polyvinylchloride, polymethylmethacrylaat en polystyreen, dat ook wordt gebruikt bij waterzuivering. De methode identificeerde miljoenen extra deeltjes die niet overeenkwamen met de zeven categorieën plastic. Het is nog niet duidelijk of deze kleine deeltjes nanoplastics of andere stoffen zijn.”
Wat zijn de gezondheidsrisico’s van fleswater?
De enorme hoeveelheid micro- en nanoplastics in flesjes water is eigenlijk pas vrij recent goed onderzocht en dat maakt dat de gevolgen voor het menselijk lichaam nog niet helemaal duidelijk zijn. Maar dat deze minuscule stukjes plastic zich door heel ons lijf verspreiden, is al wel zeker. “Eerder onderzoek heeft bewijs gevonden van plastic deeltjes in menselijk bloed, longen, darmen, ontlasting en voortplantingsweefsels zoals de placenta en testikels. Maar de potentiële gezondheidseffecten van deze kleine stukjes plastic zijn nog steeds onbewezen en onbekend. De kleine omvang van nanodeeltjes heeft het bijzonder moeilijk gemaakt om ze te detecteren en te bestuderen”, zo laat het NIH weten.
Een soortgelijk statement lezen we bij Orb Media, dat eveneens bevestigt dat de gevolgen nog niet duidelijk zijn. “Microplastics zitten “waarschijnlijk in onze weefsels,” zei Jane Muncke, managing director bij het Food Packaging Forum, een onderzoeksorganisatie in Zürich. “Ik weet zeker dat ze in de mijne zitten.” Wat dit voor de menselijke gezondheid betekent, is onbekend”, zo meldt Orb Media.
Hoewel het merendeel van het microplastic zonder problemen het darmkanaal kan passeren, zijn de kleinste deeltjes (kleiner dan 150 micron, ofwel 0,15 millimeter) in staat het lymfestelstel van onze darmen binnen te dringen en de bloedbaan naar de nieren of lever te bereiken. Wat het daar aan schade aan kan richten, moet dus nog worden onderzocht. “We kennen nog niet eens alle chemicaliën in plastics,” zei Muncke. “Er zijn hier zoveel onbekenden.”
En water uit een hervulbare fles of plastic beker?
Naast water uit plastic flesjes, drinken we vaak ook water uit hervulbare flessen, die we bijvoorbeeld meenemen naar ons werk of tijdens het sporten. Of wat te denken van plastic bekertjes, die vaak worden gebruikt op vakantie. Ook hierin worden microplastics aangetroffen. Bij herhaald gebruik van plastic flessen, vooral wanneer ze bloot worden gesteld aan hitte – bijvoorbeeld van de zon of vaatwasser -, gaat het plastic slijten en laten ze kleine deeltjes los in het water. Daarnaast kunnen hervulbare flessen, vooral als ze gemaakt zijn van polycarbonaat (dat BPA kan bevatten), mogelijk schadelijke chemicaliën afgeven na verloop van tijd.
Bij plastic bekertjes is het allemaal wat minder spannend. Wanneer je kraanwater in een plastic bekertje doet, wordt dit normaliter binnen een kort tijdsbestek opgedronken. Daarna wordt het bekertje vaak ook weggegooid. Echter, ook hier kunnen kleine hoeveelheden microplastics vrijkomen, zeker als het bekertje gemaakt is van minder stevig plastic of beschadigd is.