Stress wordt vaak gezien als iets negatiefs. Stress is een aanslag op je lichaam en geest. En dat klopt, deels. Want wist je dat dat stress in een lage dosis juist bevorderend werkt voor je gezondheid? Dr. Eric Berg beaamt dit en stelt in een korte video op zijn Instagram-kanaal dat stress je juist sterker en gezonder maakt, omdat je lichaam reageert en zich aanpast op de situatie. Dit wordt ook wel hormese genoemd.
Hormese of hormesis, Grieks voor het woord prikkeling, is in de toxicologie het fenomeen dat een stof die in een hoge dosis schadelijk is voor een organisme, in een lage dosis juist positieve effecten kan hebben. In de biologie en geneeskunde omschrijven ze hormese als een adaptieve reactie van cellen en organismen op matige stress, ofwel je lichaam past zich aan of verhoogt haar afweer voor een bepaalde situatie. “We weten allemaal dat wanneer we sporten, we ons lichaam eerst afbreken. Maar de uitkomst is uiteindelijk sterker, gezonder, fitter”, zo vertelt Dr. Berg, een Amerikaanse chiropractor en gezondheidscoach die op social media miljoenen volgers heeft. Zijn stelling is gebaseerd op wetenschappelijk erkende principes en wordt breed geaccepteerd in de wetenschappelijke gemeenschap.
Hormese gebruikt stress voor aanpassingsvermogen lichaam
“Hormese gaat in feite om een gecontroleerde dosis stress. En diep in ons lichaam hebben we dat zeer interessante mechanisme om ons aan te passen. En het systeem dat dit controleert is deels het endocriene systeem en deels het autonome zenuwstelsel. Beide werken samen om je lichaam te helpen zich aan te passen om sterker te worden”, aldus Dr. Berg. “Je kunt geen gezondheid creëren zonder stress.”
Stress omzetten naar sterker, fitter, gezonder lichaam
Hoe zet je lichaam stress dan om in iets positiefs? Allereerst word je blootgesteld aan een stressfactor, bijvoorbeeld door sporten, beperkte calorische inname, koude blootstelling of bepaalde plantaardige verbindingen, zoals antioxidanten in voeding. Deze milde vorm van lichamelijke stress activeert het cellulaire verdedigingsmechanisme in het lichaam, wat resulteert in de aanmaak van antioxidanten of versterking van het immuunsysteem. Hierdoor is het lichaam in de toekomst beter bestand tegen dit soort stressfactoren.
Wanneer je gaat sporten, belast je je spieren en krijg je spierpijn. Je lichaam herstelt zich en na verloop van tijd zal je geen spierpijn meer ervaren na het uitoefenen van dezelfde oefening. Wanneer je op dieet gaat, zal je lichaam eerst hongersignalen afgeven, maar na verloop van tijd past het zich aan en kun je prima met minder eten. Hormese zorgt er dus feitelijk voor dat iets dat voor jou lichaam in eerste instantie een stressfactor is, dat in de toekomst niet meer is.
Hormese en psychische stress
Maar hoe zit het met psychische stress, bijvoorbeeld door werkdruk, financiële zorgen of uitdagingen in de relatie? Dit is een andere vorm van stress en komt voort uit emotionele en mentale belasting van onze geest. Hoewel milde psychische stress soms adaptieve voordelen kan hebben, is de relatie tussen psychische stress en gezondheid veel complexer. Hormese kan echter ook van toepassing zijn op geestelijke stress, zeker als deze mild en van korte duur zijn. Kleine hoeveelheden stress, bijvoorbeeld voor een deadline op het werk, een toets op school of het oplossen van een tijdelijk probleem, kunnen leiden tot persoonlijke groei, verhoogde veerkracht en probleemoplossende vaardigheden. In een vergelijkbare situatie in de toekomst zal je minder snel ‘in de stress schieten’.